Przedmiot 1: Wprowadzenie do gospodarowania wodą w lesie

Rola lasu w obiegu wody. Rola zbiorników retencyjnych w kształtowaniu ilościowych i jakościowych zasobów wodnych: podział i znaczenie zbiorników retencyjnych, elementy konstrukcyjne zbiornika, wpływ zbiornika na reżim hydrologiczny i jakość wód, czynniki wpływające na jakość wód w zbiorniku.

 

Przedmiot 2: Retencja gruntowa w lasach i na obszarach mokradłowych

Retencja podziemna, zależności retencji korytowej i retencji podziemnej, różne formy retencji, problematyka drenażu i odtwarzania torfowisk, metody odtwarzania mokradeł, monitoring skuteczności restytucji mokradeł, techniczne i nietechniczne metody odtwarzania retencji leśnej, świadczenia ekosystemów naturalnych, zdegradowanych i odtworzonych. Retencja gleb poddanych antropopresji (gleby w miastach, gleby technogeniczne, hałdy). Czynniki zmieniające pojemność wodną gleb. Różnice między terenami leśnymi a zurbanizowanymi. Wpływ pożarów na właściwości wodne gleb leśnych. Czynniki antropogeniczne zmieniające retencyjne właściwości gleb leśnych. Retencja wody w górskich glebach leśnych. Rola orografii w zasobach dynamicznych wody glebowej. Wpływ szkieletu glebowego i nieciągłości glebowych na ruch i magazynowanie wody w gruncie.

 

Przedmiot 3: Obiekty inżynierii wodnej na terenach leśnych i rolniczych

Obiekty inżynierii wodnej na terenach leśnych i rolniczych. Inżynieryjne metody retencjonowania wody na terenach leśnych. Alternatywne źródła wody dla lasu.

 

Przedmiot 4: Procesy erozyjne zachodzące w górskich systemach rzecznych

Rozwiązania praktyczne stosowane w przeciwdziałaniu erozji wodnej. Realizacja obiektów małej retencji wodnej na obszarach leśnych. Erozja wodna w leśnych zlewniach górskich – zagadnienia wybrane. Obiekty i rozwiązania służące przeciwdziałaniu erozji wodnej (techniczne, biologiczne, hybrydowe).

 

Przedmiot 5: Aspekty prawne realizacji programów środowiskowych w LP

Możliwości finansowania projektów wodnych ze środków zewnętrznych – aspekty teoretyczne i praktyczne. Najważniejsze akty prawne i ich stosowanie w trakcie procesów inwestycyjnych. Praktyczne wykorzystywanie prawa w procesie inwestycyjnym, szczególnie w realizacji inwestycji związanych budową i modernizacją infrastruktury wodnej. Wybrane zagadnienia związane z oceną oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko i obszary Natura 2000. Procedura uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zagadnienia związane z uzyskiwaniem dodatkowych decyzji wynikających z przepisów ustawy o ochronie przyrody. Etapy procesu inwestycyjnego. Faza przygotowania do realizacji inwestycji. Faza realizacji projektu. Plany gospodarowania wodami, plany zarządzania ryzykiem powodziowym oraz plan przeciwdziałania skutkom suszy jako podstawowe dokumenty służące planowaniu w gospodarce wodnej.

 

Przedmiot 6: Praktyczne aspekty zarządzanie wodą w lesie

Związek Planu Gospodarowania Zasobami Wodnymi z Planem Urządzenia Lasu. Podstawa formalno-prawna opracowania. Zasięg przestrzenny PGZW i ogólna charakterystyka przyrodnicza obszaru opracowania. Holistyczne i utylitarne cele PGZW. Metodyka sporządzania PGZW. Waloryzacja zlewni obszaru z punktu widzenia realizacji celów PGZW. Zagrożenia dla ekosystemów ze strony zmian warunków wodnych na podstawie analiz prognostycznych. Proponowany zakres i pilność działań. Synergia małych działań a szacunkowe koszty.

 

Przedmiot 7: Hydrologia ekosystemu leśnego

Bilans wodny ekosystemu leśnego – specyfika i składowe. Wprowadzenie do problematyki obliczania składowych bilansu atmosfera-drzewostan-gleba z wykorzystaniem charakterystyk biometrycznych drzewostanu. Wpływ lasu na zasilanie wód podziemnych i odpływ wody ze zlewni w kontekście ilościowym. Długoterminowe zmiany składowych bilansu wody w lesie. Rola ściółki leśnej w magazynowaniu i obiegu wody. Intercepcja, przenikanie opadu przez drzewostan, różnica pomiędzy intercepcją i pojemnością wodną. Czynniki wpływające na opóźnienie i zmniejszenie ilości wody docierającej do dna lasu. Spływ po pniach, różnice gatunkowe. Sposoby pomiaru. Obliczanie składowych bilansu atmosfera-drzewostan-gleba z wykorzystaniem charakterystyk biometrycznych drzewostanu. Zastosowanie modelu BROOK90 (lub równoważnego konceptualnie) do symulacji zmian składowych bilansu wodnego w drzewostanie. Obsługa kalkulatora wpływu temperatury wody opadowej na pojemność wodna koron drzew.

 

Przedmiot 8: Aktualne programy renaturyzacji realizowane w skali Polski - doświadczenia na przykładzie programu Life

Programy renaturyzacyjne realizowane na siedliskach torfowych, bagnistych i terenach podmokłych w obszarach NATURA 2000. Siedliska przyrodnicze objęte działaniami w ramach projektu Wetlands Green Life. Główne zagrożenia dla trwałości i funkcjonowania siedlisk torfowych, bagnistych i terenach podmokłych oraz sposoby przeciwdziałania tym zagrożeniom.

 

Przedmiot 9: Hodowla lasu a gospodarka wodna

Globalne ocieplenie – wzrost częstotliwości i czasu trwania okresów suszy. Reakcja drzew leśnych na niedobór wody. Między i wewnątrzgatunkowe zróżnicowanie reakcji drzew na suszę. Wrażliwość drzew na suszę w dojrzałym wieku.  Zabiegi hodowlane uwzględniające aspekty obiegu wody i jej deficytu w środowisku. Uwzględnienie gospodarki wodnej i zagrożenia suszą w Zasadach Hodowli Lasu. Deficyt wodny w szkółce leśnej. Znaczenie mikoryzy. Warunki wodne w uprawie.

 

Przedmiot 10: Kryteria hydrologiczne w ochronie przyrody

Charakterystyka bobra europejskiego, jego biologia i ekologia. Populacja bobra w Polsce i Europie. Pozytywne i negatywne skutki działalności bobra. Kształtowanie retencji wodnej i wpływ na reżim hydrologiczny bytowania bobra w zlewniach leśnych i nieleśnych. Zmiany parametrów fizykochemicznych wód źródeł i cieków powierzchniowych w lasach. Ocena stanu ekologicznego wód powierzchniowych w zależności od parametrów fizykochemicznych. Laboratoryjne metody wykorzystywane w analizie wody. Ocena wód w oparciu o wyniki parametrów fizykochemicznych.

 

Przedmiot 11: Znaczenie wody w lesie w aspekcie zmian klimatycznych

Obieg wody w kontinuum gleba - roślina/drzewo/drzewostan - atmosfera. Potrzeby wodne drzew i drzewostanów. Podatność drzew na stres spowodowany suszą. Wpływ suszy i zmian klimatu na funkcjonowanie mechanizmu przepływu wody w drzewach i odpływ pary wodnej do atmosfery. Ewapotranspiracja potencjalna, aktualna i rzeczywista (teoria i wpływ klimatu). Modelowanie obiegu wody w systemie gleba-drzewo/drzewostan-atmosfera. Metody monitoringu susz: wskaźniki suszy, działalność EDO, zastosowanie dla terenów leśnych. Leśne zasoby wodne i tendencje zmian. Systemowe podejście i złożoność procesów wzajemnie się wzmacniających, które są przyczynami i skutkami zmian klimatycznych (temperatura, azot, CO2, susza i inne). Nieoczywiste rezerwuary wody (np. martwe drewno, porosty) i potencjalne źródła strat wody w lasach. Obliczanie bilansu wodnego ekosystemu leśnego. Symulacja wpływu ocieplania się klimatu na bilans wodny ekosystemu. Znaczenie wody w lesie w aspekcie zmian klimatycznych – praktyczne podejście.

 

Przedmiot 12: Ochrona i odtwarzanieekosystemów mokradłowych 

Torfowiskowe siedliska przyrodnicze chronione w ramach sieci natura 2000 w Polsce, ich charakterystyka, prawidłowa identyfikacja i problemy interpretacyjne. Gatunki roślin zielnych i mszaków chronione prawem wspólnotowym związane z torfowiskami siedliskami przyrodniczymi. Zagrożenia dla siedlisk mokradłowych/torfowiskowych/występujących na torfowiskach. Stan zachowania ekosystemów mokradłowych i torfowiskowych w Polsce w świetle najnowszych analiz. Historyczne przyczyny zanikania mokradeł. Zmiany klimatu jako narastające zagrożenie dla siedlisk mokradłowych/torfowiskowych. Metody ochrony i odtwarzania ekosystemów mokradłowych. Ochrona bierna jako narzędzie ochrony mokradeł. Usuwanie warstwy zdegradowanej jako innowacyjna metoda przywracania warunków wodnych i troficznych na torfowiskach. Ochrona czynna podtrzymująca w ekosystemach torfowiskowych: metody, ograniczenia i oddziaływanie koszenia na ekosystemy torfowiskowe.

 

Przedmiot 13: Bilans wodny zlewni w praktycznym stosowaniu

Cykl hydrologiczny i bilans wodny zlewni. Przegląd modeli integralnych i globalnych zlewni. Wpływ cech lasu na komponenty hydrologicznych modeli zlewni. Parametryzacja lasu w modelach integralnych i globalnych zlewni. Podstawowe założenia i możliwości modelu SWAT (Soil and Water Assessment Tool). Statystyka opisowa danych hydrologicznych – znaczenie i interpretacja, postepowanie z danymi odstającymi. Obliczenia przepływów charakterystycznych: I i II stopnia oraz prawdopodobnych dla zlewni kontrolowanych i niekontrolowanych. Wprowadzenie w problematykę ekstremalnych zjawisk hydrologicznych: wezbrań oraz niżówek rzecznych charakteryzujących suszę hydrologiczną. Zastosowanie metody SCS-CN do symulacji wpływu lesistości na odpływ wody ze zlewni hydrologicznej.

 

Przedmiot 14: Hydromorfologia rzek i potoków górskich – zagadnienia wybrane

Podstawy hydromorfologii cieków. Ocena stanu hydromorfologicznego wód (HIR). Procesy fluwialne zachodzące w korytach rzek i potoków górskich. Kryterium River continuum. Martwe drewno w korytach rzek i potoków górskich i jego znaczenie dla ekosystemów. Ocena stanu hydromorfologicznego cieków – charakterystyka atrybutów. Martwe drewno w korytach rzek i potoków górskich i jego znaczenie dla ekosystemów.

 

Przedmiot 15: Siedliska hydrogeniczne

Siedliska hydrogeniczne wyróżniane w typologicznym systemie klasyfikacji siedlisk. Podstawowe typy siedlisk przyrodniczych obejmujących zespoły leśne, kształtujących się w warunkach silnego uwodnienia. Główne nieleśne siedliska przyrodnicze zależne od wody. Relacje występujące pomiędzy jednostkami wyróżnianymi w różnych systemach klasyfikacji siedlisk – typologicznym i fitosocjologicznym w odniesieniu do siedlisk hydrogenicznych.

 

Przedmiot 16: Zmiany hydrologiczne na terenach objętych presją przemysłu

Zmiany hydrologiczne w ekosystemach leśnych wywołane działaniem przemysłu. Wpływ oddziaływania leja hydrologicznej depresji wywołanego odkrywkową eksploatacją węgla brunatnego w rejonie KWB Bełchatów na otaczające ekosystemy leśne, w tym: 1) skutki środowiskowe powstania leja hydrologicznej depresji, 2) szkody w ekosystemach i siedliskach leśnych wywołane oddziaływaniem leja depresji, 3) prognozy zmian warunków siedliskowych w warunkach występowania leja depresji. Zmiany chemizmu wód powierzchniowych pod wpływem: 1) górnictwa węgla kamiennego i siarki – zjawisko kwaśnych odcieków poprzemysłowych, 2) przemysłu produkcyjnego – nadmierna alkalizacja i zasolenie wód. Metody badania kwaśnych odcieków poprzemysłowych (tzw. zjawisko AMD) oraz wód zasolonych i alkalicznych. Analiza oddziaływania leja hydrologicznej depresji wywołanego odkrywkową eksploatacją węgla brunatnego w rejonie KWB Bełchatów na otaczające ekosystemy leśne – studium przypadku.